Azerbaycan-Türk edebiyatı tarihine bakıldığında tarihin çeşitli dönemlerinde farklı edebî
türlerden yararlanıldığı görülmektedir. Devrin söz ustaları yalnız kendi sevgi konulu lirik
duygu ve düşüncelerini yazmakla kalmamış, gerçekleşen olaylara yabancı kalmayarak bu
olaylar için poetik numuneler de yaratmıştır. Bu devrin edebî örnekleri arasında hükümdar
ve komutanların ölümü üzerine yazılmış ağılar (mersiyeler) ayrı bir yer tutmuştur. Eski
Türk edebiyatına bakıldığında dönemin şiir örneklerinin bir kısmını Turan Hükümdarı Alp
Er Tunga’ya, Hun Hakanı Attila’ya yazılan mersiyelerin kapladığı görülür. Yine
Azerbaycan yazılı edebiyatının ortak başlangıç döneminde Arnavut unsurları da eklenmiş,
ülkenin kuzey kesiminde ortaya çıkan ve dil bakımından Kafkas dilleri ailesinde bulunan
Arnavutluk’ta kaleme alınan eserler de Azerbaycan ortak estetik düşüncesinin bir ifadesi
olarak dikkat çekmektedir. Arnavut edebiyatından Musa Kalankutlu’nun “Arnavut Tarihi”
adlı salnamesinde bulunan ve 7.yüzyılda Azerbaycan’ın köklü şehri Berde’de yaşayıp
eserler kaleme almış olan Arnavut şair Devdek’in, ülkesinin büyük hükümdarı, büyük
komutan Cavanşir’in ölümü üzerine yazdığı “Büyük Komutan Cavanşir’in Ölümüne
Ağıt” adlı matem kasidesi derin mazmun ve yüksek estetik seviyesinde yazılmış etkili bir
ağıt olarak dikkat çeker.
Azerbaycan edebiyatının Türkiye’deki yorulmaz araştırmacısı, sözcüsü ve tercümanı
olarak çalışan Mustafa Öğünç, severek toplayıp yayına hazırladığı “Şairlerin Gözyaşı”
adlı kitabında 61 söz ustasının yaratıcılığından seçilmiş bu mecmua, büyük bir zahmetin
meyvesidir. İnanıyoruz ki bu kitap okuyucular tarafından çok dikkatle karşılanacaktır.
